Отепбергенов Жеткербай Сакбергеновичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Ахборот таълим муҳити шароитида талабаларда когнитив компетентликни ривожлантириш технологияси», 13.00.01 – Педагогика назарияси. Педагогик таълимотлар тарихи (педагогика фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам:  В2019.3.PhD/Ped.1081.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Нукус давлат педагогика институти.
Илмий раҳбар: Ходжаев Бегзод Худойбердиевич, педагогика фанлари доктори, профессор.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Нукус давлат педагогика институти DSc.03/30.12.2019.Ped.34.01.
Расмий оппонентлар: Утебаев Тажибай Тилеумуратович, педагогика фанлари доктори, доцент; Давлатов Ойбек Ғаниевич, педагогика фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD).
Етакчи ташкилот: Чирчиқ давлат педагогика институти. 
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади ахборот таълим муҳити шароитида талабаларнинг когнитив компетентлигини ривожлантириш технологиясини такомиллаштиришдан иборат. 
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
талабаларнинг когнитив компетентлигини ривожлантириш тузилмаси (компонентлари, мезонлари, кўрсаткичлари) ахборотларни излаш, қайта ишлаш ва қўллаш бўйича шахсий тажрибани тўплашга имкон берувчи мотивацион-қадриятли, билишга доир, жараёнли-фаолиятли ва рефлексив-баҳоловчи фаолият натижасини акс эттирувчи шахснинг интегратив динамик хусусиятига барқарор устуворлик бериш асосида аниқлаштирилган;
ахборот таълим муҳити шароитида талабаларда когнитив компетентликни ривожлантириш жараёни олий педагогик таълим жараёнига компьютерли моделлаштириш технологиясини жорий этишнинг дидактик имкониятларини (ижодий топшириқларни бажариш, компьютер ёрдамида амалга ошириладиган фаолият объектлари ролини бажариши) ўқитувчининг ахборот-ресурслари мажмуи билан семантик алоқасини таъминлаш орқали такомиллаштирилган;
ахборот таълим муҳитида талабаларда когнитив компетентликни ривожлантиришнинг педагогик шарт-шароитлари (фаолият мазмуни, шакл ва методлари) ахборотларни тақдим этишнинг чизма-тасвирий моделларини (фрейм, интеллект-карта, мантиқий граф, метарежа, таянч конспект, семантик тармоқ) қўллаш воситасида талабаларни янги билимлар ҳамда амалий фаолият тажрибасини ўзлаштириш жараёнининг интенсивлигини таъминлаш асосида такомиллаштирилган;
талабаларда когнитив компетентликни ривожлантиришнинг технологик босқичлари (чақириқ, англаш, фаолият, рефлексия)  ўқув-билиш фаолияти тавсифига мос келувчи муаммоли, ҳамкорликда ўқитиш, индивидуаллаштириш, изланишли-тадқиқотчилик, ўқув ахборотлари устида ишлаш жараёнида юқори мотивацияни  рағбатлантирувчи методларни (эмоционал-ахлоқий вазиятларни яратиш; рағбатлантириш; билишга доир ўйинлар; ўқув мунозараси; истиқболни прогнозлаш, ўқув лойиҳаси) тизимли қўллаш асосида такомиллаштирилган. 
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. 
Ахборот таълим муҳити шароитида талабаларда когнитив компетентликни ривожлантириш технологияси бўйича олинган натижалари асосида:
талабаларнинг когнитив компетентлигини ривожлантириш тузилмаси, компонентлари, мезонлари, кўрсаткичлари, ахборотларни излаш, қайта ишлаш ва қўллаш бўйича шахсий тажрибани тўплашга имкон берувчи мотивацион-қадриятли, билишга доир, жараёнли-фаолиятли ва рефлексив-баҳоловчи фаолият натижасини акс эттирувчи шахснинг интегратив динамик хусусиятларини аниқлаштиришга доир таклифлардан педагогика таълим соҳаси Давлат таълим стандартини ишлаб чиқишда фойдаланилган (Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг  2019  йил 27 декабрдаги  89-03-5182-сон маълумотномаси). Мазкур таклифлар таълимда ахборот технологиялари ва ихтисослик фанлари мазмунини когнитив компетенциялар тизимига асосланган ҳолда ишлаб чиқишга хизмат қилган;
ахборот таълим муҳити шароитида талабаларда когнитив компетентликни ривожлантириш мазмуни, олий педагогик таълим жараёнига компьютерли моделлаштириш технологиясини жорий этишнинг дидактик имкониятлари, ўқитувчининг ахборот-ресурслари тузилмасини аниқлаштиришга доир таклифлардан педагогика олий таълим муассасаси бакалавриат таълим йўналиши талабалари учун мўлжалланган “Маълумотлар базаси” номли дарсликни  тайёрлашда фойдаланилган (Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг  2018  йил 14 июндаги 531-сон буйруғи, 531-008 рақамли гуовҳнома). Натижада, талабаларнинг когнитив компетентлигини ривожлантиришда компьютерли моделлаштириш технологиясидан фойдаланиш самарадорлигини оширишга эришилган;
ахборот таълим муҳити шароитида талабаларда когнитив компетентликни ривожлантиришнинг педагогик шарт-шароитларини аниқлаштириш, ахборотларни тақдим этишнинг чизма-тасвирий моделларини қўллаш воситасида талабаларнинг янги билимлар ҳамда амалий фаолият тажрибасини ўзлаштириш жараёнининг интенсивлигини таъминлашга доир амалий таклиф ва тавсиялардан И-ХТ-0-19929 рақамли “Таълим жараёни қорақалпоқ тилида ташкил этиладиган мактабларнинг 8-9 синфлари учун аниқ фанлар бўйича электрон дарслик ва методик тавсия иловасини яратиш ҳамда ўқув жараёнига жорий этиш” (2014-2016 йй.) амалий лойиҳасини ишлаб чиқишда фойдаланилган (Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг  2019  йил 27 декабрдаги  89-03-5182-сон маълумотномаси). Натижада, ахборот-технологиялари воситасида чизма-тасвирий моделларни яратиш ва уларни  ўқув жараёни қўллай  билиш малакасини ривожлантиришга эришилган;
 талабаларда когнитив компетентликни ривожлантиришнинг технологик босқичлари, ўқув-билиш фаолияти тавсифига мос келувчи муаммоли, ҳамкорликда ўқитиш, индивидуаллаштириш, изланишли-тадқиқотчилик, ўқув ахборотлари устида ишлаш жараёнида юқори мотивацияни рағбатловчи методларни тизимли қўллашга доир амалий тавсиялардан 574097-EPP-1-2016-1-CY-EPPKA2-CBHE-JP рақамли (“RUECVET: Россия ва Ўзбекистон таълими ва касбий таълимнинг миллий тизими учун (ECVET) синов бирлигини (кредитларни) кўчиришнинг Европа тизимини пилотлаштириш” (2016-2019 йй.) лойиҳасини ишлаб чиқишда фойдаланилган (Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг  2019  йил 27 декабрдаги  89-03-5182-сон маълумотномаси). Натижада, педагогика олий таълим муассасаларида кредит-модуль тизимини жорий этиш бўйича амалга оширилаётган ишлар самарадорлиги ошган.